ကားယဥ္ေက်းမႈ

ကားယဥ္ေက်းမႈအေၾကာင္းေလး ေရးမယ္ ေရးမယ္နဲ႕ အရွိန္ယူေနတာ ခုေတာ့ ေရးျဖစ္ပါျပီဗ်ား။
တျခားေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။ ေန႕စဥ္နဲ႕အမွ် ကိုယ္ကိုယ္တိုင္က ကားေမာင္း ေနရတာဆိုေတာ့ ကားနဲ႕ ပတ္သက္လာတာေလးေတြ ေတြ႕ရင္ ေကာက္ျပီး ဖတ္မိတတ္ပါတယ္။ ျပီးေတာ့ အဲဒါေလးကိုလည္း ျပန္ျပီး ေ၀မွ်ခ်င္တယ္။ ဒါပါပဲ။

ျပီးခဲ့တဲ့ တပါတ္ကပဲ အလုပ္ အသစ္ရလို႕ ဖရီးေ၀းမွာ ကားေမာင္းသြားရတဲ့အခါ အႏၱရာယ္မ်ားတဲ့ အေၾကာင္းေတြကိုလည္း ခဏခဏ စဥ္းစားမိပါတယ္။ အလုပ္ရွိရာကို တနာရီခြဲ ေမာင္းရတဲ့ ဖရီးေ၀းကလည္း Rush Hour မွာ အက်ပ္ဆံုးပါပဲ။ ကိုယ့္ေရွ႕က ကား ဘရိတ္နင္းရင္ ကိုယ္ကလည္း လိုက္နင္း၊ သူ ရပ္ရင္ ကိုယ္ကလည္း လိုက္ရပ္နဲ႕ အဲလို ေမာင္းေနရတာ တခါတခါေတာ့ လမ္းေခ်ာင္သြားတဲ့အခ်ိန္မွာ ကားေတြအားလံုး မိုင္ကုန္ေမာင္းၾကပါေတာ့တယ္။ က်ေနာ္လည္း ဘယ္ေနလိမ့္မလဲ - ေခ်ာင္တုန္း ဖဲ့ထားမွဟဲ့ - ဆိုတဲ့ျပီး လီဗာကို ဖိက်ိတ္တာေပါ့ Speed Limit ေတြေတာင္ ေက်ာ္ျပီး ၇၀-၈၀ ေတြျဖစ္လို႕။ အဲလို ေမာင္းေကာင္းေနတုန္း ကိုယ့္ေရွ႕က ကားက ရုတ္တရက္ၾကီး ဘရိတ္ထအုပ္ေတာ့ ေအာင္မေလး .... ကိုယ့္ကားၾကီးလည္း တကၽြိကၽြိေတြ ျမည္ကုန္ေအာင္ ဘရိတ္အုပ္ရေတာ့တာပါပဲ။ ကံေကာင္းလို႕ သူ႕ကားကို ၀င္မေအာင္းတာ။ သူ႕မွာလည္း အျပစ္မရွိပါဘူး။ သူ႕ေရွ႕က ကားက ရုတ္တရက္ ဘရိတ္ ထအုပ္တာကိုး။ တကယ္ေတာ့ သူ႕ေရွ႕က ကားမွာကလည္း အျပစ္ မရွိပါဘူး။ ဘာလို႕လဲဆိုေတာ့ အေရွ႕က ကားေတြ အားလံုးက ရုတ္တရက္ၾကီး ဘရိတ္ထအုပ္ၾကတာကိုး။ အမွန္ကေတာ့ ဘယ္သူ႕မွာမွ အျပစ္မရွိပါဘူးဗ်ာ။ က်ေနာ္ ထင္တာေတာ့ ႏိုင္ငံေတာ္ သမတ မွာပဲ အျပစ္ ရွိမယ္ ထင္တယ္။ ဆိုင္မဆိုင္ေတာ့ မသိဘူး။ ဒါမွမဟုတ္ က်ေနာ္တို႕ ဗမာျပည္မွာလို ပို႕ေဆာင္ဆက္သြယ္ေရး၀န္ၾကီးမွာ အျပစ္ရွိေနတာ ျဖစ္မယ္။ ထားပါေတာ့။

ေျပာခ်င္တာက ဒီလိုပါ - တကမၻာလံုးမွာ အဲလို ခရီးသြားလာရင္း ျဖစ္တတ္ၾကတဲ့ အႏၱရာယ္ေတြကေန ကင္းေ၀းေအာင္ ပညာရွင္ေတြ၊ သုေတသီေတြက အေကာင္းဆံုး စိတ္အခ်ရဆံုး အႏၱရာယ္အနည္းႏိုင္ဆံုး ခရီးလမ္းျဖစ္ေအာင္ လမ္းေတြနဲ႕ ပတ္သက္လို႕ ဘာေတြ ေျပာင္းလဲရမလဲ၊ ဘာေတြ ျပဳျပင္ရမလဲ၊ ဘာေတြ တီထြင္ရမလဲဆိုတာ ေလ့လာျပီး သုေတသနျပဳၾကပါတယ္။ အဲလိုနဲ႕ Car Culture ဆိုတာ ေပၚထြက္လာတာပါပဲ။ အဲလို ကားယဥ္ေက်းမႈ (က်ေနာ္ကေတာ့ တိုက္ရိုက္ ဘာသာျပန္လိုက္ပါတယ္။ ဆီေလ်ာ္မႈ မရွိရင္ေတာ့ Car Culture လို႕ပဲ ကိုယ့္ဘာသာကိုယ္ ျပင္ဖတ္ၾကပါ) ကို ေလ့လာ သံုးသပ္ျပီးတဲ့အခါ စိတ္ကူးစိတ္သန္း အေျမာက္အမ်ား ေပၚထြက္ လာပါတယ္။ ဖရီးေ၀းအတြက္ ဘယ္လို၊ လိုကယ္အတြက္ ဘယ္လို စသည္ျဖင့္ ေပါ့ေလ။ အဲထဲကမွ တကယ္စမ္းသပ္အသံုးျပဳျပီး ေကာင္းမြန္တဲ့ စနစ္ေတြဆိုရင္ အားလံုးက လိုက္ျပီး က်င့္သံုးၾကတာပါပဲ။

လမ္းေတြအနက္ လိုကယ္ထဲမွာ ဆိုရင္ ယာဥ္တိုက္မႈအျဖစ္ဆံုးနဲ႕ လူေသတဲ့ ယာဥ္တိုက္မႈေတြ အျဖစ္ဆံုးေနရာက လမ္းေလးခြဆံုတဲ့ ေနရာေတြပဲျဖစ္တယ္ဆိုတာ သုေတသန ျပဳခ်က္မ်ား အရ သိရွိလာရပါတယ္။ ဒီလိုနဲ႕ လမ္းေလးခြဆံုေတြကို စိတ္အခ်ရဆံုးျဖစ္ေအာင္ ယာဥ္တိုက္မႈအနည္းဆံုးျဖစ္ေအာင္ ဘယ္လိုေျပာင္းလဲမလဲဆိုတဲ့ ေတြးဆခ်က္ေတြ ရွိလာပါတယ္။ သုေတသနျပဳခ်က္ေတြ၊ စမ္းသပ္ခ်က္ေတြလည္း အမ်ားၾကီး လုပ္ခဲ့ၾကျပီးတဲ့ေနာက္မွာ လမ္းေလးခြဆံုအတြက္ အေကာင္းဆံုးျဖစ္တဲ့ roundabout ကို စိတ္ကူးရခဲ့ျပီး လမ္းေတြေပၚမွာ ေဆာက္လုပ္ခဲ့ၾကပါတယ္။



အဲဒီ အ၀ိုင္းေတြရဲ႕ အက်ိဳးေက်းဇူးေတြကို ျပန္ၾကည့္ၾကပါစို႕၊ ၂၀၀၁ က စျပီး Indiana ျပည္နယ္ရဲ႕ ျမိဳ႕ေတာ္ Indianapolis မွာ roundabouts ၅၀ ကို ေဆာက္လုပ္ခဲ့ပါတယ္။ roundabouts ေတြဟာ လမ္းေလးခြဆံု မီးပိြဳင့္စနစ္ကို အစားထိုးခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီ roundabouts ေတြဟာ ကားေတြအားလံုးကို ဦးတည္ရာ တခုထဲ ေမာင္းေစ ပါတယ္။ ဒီနည္းနဲ႕ Head-on Collision လို႕ေခၚတဲ့ ကားေတြ ေခါင္းခ်င္းဆိုင္တုိက္မိျခင္းကို လံုး၀ ေရွာင္ရွား ႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ ျပီးေတာ့ roundabouts ေတြမွာ Stop Sign မရိွတဲ့အတြက္ မီးပိြဳင့္မွာ ကားေတြ ရပ္ထားရျပီး ေစာင့္ရတဲ့ အခ်ိန္ေတြအတြက္ ကုန္က်တဲ့ ဓါတ္ဆီေတြကို ေခၽြတာႏိုင္ခဲ့သလို အဲလို ရပ္ထားတုန္း ကားေတြကေန ပတ္၀န္းက်င္ကို ညစ္ညမ္းေစတဲ့ ကာဗြန္မိုေနာက္ဆိုဒ္ထြက္ႏႈန္းကိုလည္း ေလ်ာ့က် ေစတဲ့အတြက္ ကမၻာၾကီးအတြက္လည္း က်န္းမာေရးအရ အေထာက္အကူျပဳပါတယ္။

၇ ႏွစ္အတြင္း ေလ့လာ သုေတသနျပဳခ်က္ေတြအရ roundabouts တည္ေဆာက္ျပီးသြားတဲ့ေနာက္မွာ ယာဥ္တိုက္မႈႏႈန္း ၇၈% က်ဆင္းသြားပါတယ္။ ျပီးေတာ့ Indianapolis တခုတည္းမွာ တႏွစ္ကို ဓါတ္ဆီ ဂါလံေပါင္း ၂၄,၀၀၀ သက္သာ သြားပါတယ္။ ဒီလိုနဲ႕ Climate-Protection Award ရခဲ့တဲ့ Indianapolis ျမိဳ႕ေတာ္၀န္ Jim Brainard က အေမရိကန္ ျမိဳ႕ေတာ္၀န္မ်ား ကြန္ဖရင့္မွာ roundabouts ေတြ ေနာက္ဆို ေခတ္စားလာမွာပါလို႕ ေျပာၾကားခဲ့ပါေသးတယ္။ ခုခ်ိန္မွာေတာ့ အေမရိကားမွာ ျပည္နယ္ ၂၅ ခုအတြင္း roundabouts ေပါင္း ၁၀၀၀ ေလာက္ တည္ေဆာက္ ခဲ့ျပီးပါျပီ။

သို႕ေသာ္လည္း ျပင္သစ္က roundabouts ေပါင္း ၃၀,၀၀၀ ေက်ာ္ကို သူ႕ တႏိုင္ငံလံုးမွာ တည္ေဆာက္ျပီး သြားပါျပီ။ တကမၻာလံုးမွာ ရွိသမွ် roundabouts ေတြရဲ႕ ၃ ပံု တပံုက သူ႕ႏိုင္ငံမွာ ရွိေနတာပါ။ roundabouts ေတြက Stop Sign ကို မလိုတဲ့အတြက္ ကားေတြ ရပ္ထားစရာ မလိုေတာ့တာမို႕ ဟိုက္ဒရိုကာဗြန္ထြက္ႏႈန္းကို ၄၂% ေလွ်ာ့ခ်ႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။

က်ိန္းေသတာတခုကေတာ့ roundabouts ေတြဟာ လမ္းေလးခြဆံု ယာဥ္တိုက္မႈေတြကို ေလ်ာ့က် သြားေစတယ္။ လမ္းေလးခြမွာ ေစာင့္ဆိုင္းေနရစဥ္ကလို ကားကို ရပ္ထားစရာမလိုတဲ့အတြက္ ကား အင္ဂ်င္ေတြကေန ထြက္တဲ့ ဟိုက္ဒရိုကာဗြန္ထြက္ႏႈန္းကို သိသိသာသာၾကီး ေလ်ာ့က်ေစႏိုင္တာေၾကာင့္ ကမၻာၾကီးအတြက္ ပတ္၀န္းက်င္ညစ္ညမ္းမႈကို ေလ်ာ့က်ေစပါတယ္။ ျပီးေတာ့ လမ္းေလးခြမွာလို ေစာင့္ဆိုင္း ေနစရာမလိုတဲ့အတြက္ ေလာင္စာဆီကိုလည္း ေခၽြတာရာက်ေနပါေသးတယ္။

ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ အဲလိုမ်ိဳးႏိုင္ငံတကာက အစိုးရေတြက လမ္းေလးခြဆံု စနစ္ကို roundabouts အ၀ိုင္း စနစ္နဲ႕ အစားထိုးျပီး သူတို႕ ျပည္သူ လူထု အတြက္ စိတ္ခ်လံုျခံဳမႈကို ျဖည့္ဆည္းေပးေနခ်ိန္မွာ က်ေနာ္တို႕ အမိဗမာျပည္မွာ ဘာေတြ ရရွိေနလဲလို႕ က်ေနာ္ သြားေတြး မိပါတယ္။ တခုေသခ်ာတာကေတာ့ က်ေနာ္တို႕ ရန္ကုန္ျမိဳ႕မွာရွိေနတဲ့ တာေမြအ၀ိုင္းကို ၁၉၈၈ အလြန္မွာ အဘတို႕က ဖ်က္ပစ္လိုက္တာပါပဲ။ ဘာလို႕ ဖ်က္ပစ္လိုက္တာလဲ ဆိုတာကေတာ့ စာရႈသူမ်ား ေတြးယူၾကပါကုန္။ (ကားတိုက္ေစခ်င္လို႕ ျဖစ္မွာေပါ့ေနာ္)